Ngôn từ nghệ thuật trong văn xuôi Bình Định sau 1975 phần 4

Tiền (Truyện ngắn)

Dai nhách [Tr. 307] (khẩu ngữ): dai đến mức làm cho chán ngán, khó chịu.

Cộc lốc [Tr. 307] (khẩu ngữ, tính từ): (lối nói năng) ngắn, cụt đến mức gây cảm giác khó chịu.

Nhạt phèo [Tr. 307] (khẩu ngữ, tính từ): rất nhạt, tựa như không có chút mùi vị gì.

Giàu xổi [Tr. 307] (khẩu ngữ): giàu một cách bất ngờ nhờ vào vận may (có thể là một hình thức trúng thưởng).

Ót [Tr. 308] (phương ngữ, danh từ): gáy.

Đếch [Tr. 309, 313, 322(2)] (thông tục, phụ từ): từ biểu thị ý phủ định dứt khoát một cách thiếu nhã nhặn.

Nghe lỏm [Tr. 309] (khẩu ngữ, động từ): chú ý để nghe những điều người ta nói riêng với nhau.

Rày [Tr. 312] (từ cũ, đại từ): nay.

Bóng lộn [Tr. 313, 320] (khẩu ngữ, tính từ): bóng đến mức như có thể soi vào được.

Nhỏ thó [Tr. 313] (khẩu ngữ, tính từ): nhỏ con và trông gầy gò.

Thục mạng [Tr. 317] (khẩu ngữ, phụ từ): (chạy) nhanh và không kể gì hết, miễn sao cho thoát khỏi nguy hiểm.

Thao láo [Tr. 319] (khẩu ngữ, tính từ): (mắt) mở to, nhìn lâu không chớp.

Xắc tay [Tr. 320, 321] (khẩu ngữ, danh từ): túi cầm tay hay đeo ở vai.

Rẹt [Tr. 321] (khẩu ngữ, tính từ): thao tác nhanh, dứt khoát.

Nhập nhòe [Tr. 321] (phương ngữ): có ánh sáng nhỏ phát ra, khi lóe lên khi mờ đi, lúc ẩn lúc hiện liên tiếp.

Khằng khặc [Tr. 322] (khẩu ngữ, tính từ): từ mô phỏng tiếng cười hay tiếng ho, tiếng kêu như bị tắc trong họng rồi lại bật ra nhiều lần tiêp tiếp.

Tỉ như [Tr. 323] (khẩu ngữ): ví như, ví dụ như.

Dông [Tr. 323] (phương ngữ/ khẩu ngữ, động từ): rời nhanh khỏi nơi nào đó.

Rệu rão [Tr. 323] (khẩu ngữ, tính từ): quá rệu.

Dấm dẳng [Tr. 325] (từ ít dùng): đồng nghĩa “dấm dẳn”: (nói) buông từng tiếng một, tỏ vẻ bực mình, khó chịu.

Lê Hoài Lương

Sông thức (Truyện ngắn)

Tỏng [Tr. 351] (khẩu ngữ, động từ): biết rõ cái điều mà người khác tưởng là không thể biết được hoặc muốn giấu.

Thắc thởm [Tr. 354] (ít dùng, động từ): như “thấp thỏm”.

Mầy [Tr. 357, 358, 364, 367] (phương ngữ, đại từ): mày.

Ná [Tr. 359] (phương ngữ, danh từ): nỏ (bắn chim).

Tụi bay [Tr. 367] (phương ngữ/ khẩu ngữ, đại từ): chúng mày.

Sạch bách [Tr. 367] (khẩu ngữ, tính từ): hết sạch, không còn lại một chút gì.

Chu cha [Tr. 369] (phương ngữ, cảm từ): tiếng thốt ra biểu lộ sự

ngạc nhiên, thán phục, vui mừng hoặc tức giận…

Gã lái chó (Truyện ngắn)

Ma mãnh [Tr. 372] (khẩu ngữ, tính từ): tinh ranh, quỷ quyệt.

Cà tàng [Tr. 376, 379] (phương ngữ, tính từ): rất tàng.

Dăm [Tr. 377] (khẩu ngữ, danh từ): số ước lượng trên dưới năm.

Tận đẩu tận đâu [tr. 377] (khẩu ngữ): ý chỉ khoảng cách xa. (Lê Hoài Lương còn dùng “tận đầu tận đâu” trong truyện ngắn Mỗi tháng có một rằm)

Chuyện chẳng liên quan

gì nhau (Truyện ngắn)

Ì xèo (phương ngữ, tính từ): phô trương, ồn ào quá mức.

Nguyễn Mỹ Nữ

Một nơi về rất cũ (Truyện ngắn)

Mấy lăm đồng [Tr. 510] (khẩu ngữ): chỉ số tiền mấy mươi nghìn đồng chưa xác định và cộng thêm năm nghìn.

Bằm [Tr. 510] (phương ngữ, động từ): chặt, bổ nhanh tay và liên tục bằng vật sắc cho nát vụn ra.

Lặt [Tr. 511] (phương ngữ, động từ): cùng nghĩa với “nhặt”.

Tắm táp [Tr. 511] (khẩu ngữ, động từ): tắm (nói khái quát).

Thấm tháp [Tr. 511] (khẩu ngữ, động từ): có một tác dụng nào đó ở mức phải chăng, coi như chưa đủ đáp ứng nhu cầu.

Bèo [Tr. 512 (2)] (khẩu ngữ, tính từ): quá rẻ, ví như bèo.

Bả [Tr. 512, 515, 516] (phương ngữ/ khẩu ngữ, danh từ): bà ấy.

Hôi rình [Tr. 512] (khẩu ngữ): có mùi hôi bốc lên mạnh đến mức không chịu được.

Dỡn (giỡn) [Tr. 513] (phương ngữ): đùa.

Lận [Tr. 513] (phương ngữ, trợ từ): từ biểu thị ý nhấn mạnh hoặc ý muốn hỏi, với vẻ hơi ngạc nhiên; kia, kia à.

Ổng [Tr. 514 (2)] (phương ngữ/ khẩu ngữ, đại từ): ông ấy.

Mại hung [Tr. 514] (khẩu ngữ): (mắt) mức độ mại nhiều.

Quay quắt [Tr. 514] (phương ngữ, tính từ): ở mức độ đứng ngồi không yên.

Lõi đời [Tr. 515] (khẩu ngữ, tính từ): thành thạo, có kinh nghiệm, biết nhiều mánh khóe ở đời (thường hàm ý sắc thái âm tính- chê)

Múp míp [Tr. 515] (khẩu ngữ, tính từ): béo múp (nói khái quát).

Ới [Tr. 515] (khẩu ngữ, động từ): gọi, báo cho biết.

Ngủ lang [Tr. 516] (khẩu ngữ, động từ): ngủ bậy bạ ở nơi nào đó, không phải nhà mình.

Tỉnh khô [Tr. 516] (khẩu ngữ, tính từ): tỉnh như không, hoàn toàn không tỏ một thái độ hay tình cảm gì trước điều lẽ ra phải có tác động đến mình.

Rành [Tr. 517] (phương ngữ, động từ): biết rõ, thạo, sành.

Bồ bịch [Tr. 517] (khẩu ngữ, động từ): cặp bồ.

Lối xóm [Tr. 518] (phương ngữ, danh từ): hàng xóm láng giềng với nhau.

Giàu sụ [Tr. 519] (khẩu ngữ, tính từ): rất giàu, có khối lượng tài sản lớn.

Tất tần tật [Tr. 520] (khẩu ngữ, đại từ): như “tất tật” (nhưng ý nhấn mạnh hơn).