Quan niệm nghệ thuật về con người trong Vũ điệu của cái bô phần 3

Bên cạnh Hảo, còn một nhân vật nữa, đó là Tứ - họa sĩ ở tầng dưới. Tứ thường “không biết ngày mai mình ăn gì, ở đâu”, Tứ nói: “Đói là con hổ, đừng nhìn nó, nhìn là nó vồ ngay”. Có thể nói, cuộc sống và xã hội có khá nhiều bất ổn, khi họa sĩ không có cái để vẽ, không có nguồn cảm hứng để sáng tác. Họ phó mặc số phận một cách “cam lòng”, sống chỉ cần biết hôm nay, còn ngày mai “mặc kệ”. Dường như Tứ bằng lòng với số phận, chấp nhận số phận bằng cách “đừng nhìn”. Có thể Tứ đã và đang sống bằng nghề “gà” bởi Tứ gạ Hảo nghĩ ra một cái tên đề tài thật “sang”, thật “kêu” để nộp cho cơ quan. Cả Tứ và ông chủ nhiệm khoa học – trước kia là giáo viên cấp II đều trở thành những “mạnh thường quân”, giúp đỡ Hảo có một đề tài “mang tính địa phương”. Thật nực cười khi “chủ nhiệm ủy ban khoa học kỹ thuật tỉnh vốn trước là giáo viên cấp II”, “thường bắt cán bộ dịch song ngữ nhưng bản thân ông không hề phân biệt được tiếng Pháp và tiếng Anh, trừ tiếng Nga”; trong bản dịch đề cương tiếng Anh có mấy tiếng khó dịch, Hảo bịa ra, nhưng ông không hề hay biết. Một chiếc “đề tài mang tính địa phương” được thông qua khi chủ nhiệm đặt bút kí “rẹt”. Đồng nghĩa với đó, Hảo sẽ có hai năm rỗi rãi để thực hiện công việc “chăm nuôi” của mình mà không cần mảy may với đề tài khoa học kia. Như vậy, có thể thấy, tác giả Nguyễn Quang Thân đã rất tinh tế khi đưa yếu tố bi hài kịch vào từng chi tiết của tác phẩm. “Đề tài khoa học” đáng lẽ là một sản phẩm tinh thần quý báu, cần có thời gian nghiên cứu và viết lách rồi ứng dụng thì giờ đây, trong cái xã hội mà “người tài không có đất dụng võ”, “đề tài khoa học” trở thành công cụ để thỏa mãn mong muốn con người, nghĩ ra rồi vứt đó, không cần biết tính ứng dụng thực tế như thế nào,… Mặt khác, nhà văn cũng gián tiếp phản ánh thực trạng của một bộ phận quan chức, thậm chí là chủ nhiệm ủy ban khoa học cấp tỉnh, thường hạch sách cấp dưới nhưng bản thân “sếp” không có năng lực, sự bịa đặt kệch cỡm mà “sếp” còn không phát hiện ra.