TÓM TẮT:
Sự xuất hiện của thi pháp học hiện đại tại Việt Nam đã mở ra những hướng nghiên cứu mới cho phê bình văn học, một trong số những bình diện được chú ý là quan niệm nghệ thuật về con người. Nếu ta đồng tình với câu nói “Văn học là nhân học” của Maxim Gorky thì cũng có nghĩa ta thừa nhận tác phẩm văn học nào cũng sẽ ẩn trong mình một quan niệm nghệ thuật về con người. Với tiểu thuyết Suối nguồn của Ayn Rand, yếu tố này lại càng chính xác. Thông qua hơn 1200 trang văn đầy lôi cuốn, thứ gây chấn động chính là một tuyên ngôn vô cùng mãnh liệt về cách con người ta “nên là” và “sẽ là”. Cụ thể hơn, Suối nguồn ca ngợi con người cá nhân và dựng lên một hình mẫu con người cá nhân lí tưởng - Howard Roark. Đi theo hành trình của tác phẩm, ta thấy quan niệm ấy được thể hiện rõ ràng thông qua sự giao thoa giữa nhân vật trung tâm – con người đi theo chủ nghĩa các nhân tuyệt đối - và hệ thống nhân vật khác – những người bị cuốn theo đám đông và hành động theo ý chí của kẻ khác.
Từ khóa: Suối nguồn, quan niệm nghệ thuật về con người, chủ nghĩa cá nhân, văn học lãng mạn, con người lí tưởng,...
1. Đặt vấn đề
Trong lời giới thiệu cho lễ kỷ niệm 25 năm ngày xuất bản Suối nguồn, tác giả Ayn Rand đã nói rằng: “Mục đích của tôi – mục đích cơ bản và rốt ráo nhất – là khắc họa chân dung Howard Roark như cái đích tự thân.” Ayn Rand đã luôn nhắc nhiều đến con người và những gì thuộc về con người trên mọi khía cạnh và ở những tầng sâu nhất. Có thể nói, thế giới và hệ thống nhân vật được xây dựng trong Suối nguồn là công cụ để nhà văn bày tỏ quan điểm của mình về bản chất của con người, mối quan giữa con người cá nhân với tập thể xã hội, cách con người nên sống và nên là... Vì lẽ đó, nghiên cứu quan niệm nghệ thuật về con người là hướng tiếp cận phù hợp để khai thác tác phẩm dưới góc độ của chủ thể sáng tác và đóng góp của nó trong việc đưa ra một cách nhìn nhận mới về đời sống.
Đọc tiếp: Quan niệm nghệ thuật về con người trong Suối nguồn của Ayn Rand phần 2
