- Biểu hiện của quan niệm nghệ thuật về con người trong sử thi
Con người sử thi là con người của cộng đồng
Quan niệm cộng đồng xét theo nhiều phương diện như sức mạnh, tài năng, trí tuệ, giàu có, phong tục, tập quán hay về nét đẹp con người. Tính cộng đồng được thể hiện rõ qua các tác phẩm Homer phản ánh thời gian lịch sử của cả một dân tộc, dòng họ hay một chế độ. Như trong tác phẩm Homer đã vẽ lại một bức tranh sống động, chân thực của một sự kiện lịch sử có thật. Tác phẩm hiện lên một khung cảnh đa sắc phản ánh được cuộc sống, phong tục,...trong chiến tranh và thời bình.
Hòa chung không khí chiến đấu sôi nổi ấy là khung cảnh hội họp của binh sĩ “Như ong vỡ tổ từ bỏ hốc đá vù vù thành dòng bất tận, đàn vẫy cánh phía kia…” hay quy luật phân chia hơn thua nhau phần thưởng của Achilles đã trở thành quy ước cộng đồng thời ấy. Trong Iliad, người viết đã xây dựng “Achilles” và “Hector” thể hiện cho sức mạnh toàn dân, khí thế cả một cộng đồng. “Achilles” xuất thân từ một á thần, sức mạnh phi thường “Dũng sĩ không hề chán ngấy cảnh chiến tranh” được mệnh danh với đôi chân không biết mệt mỏi, chạy nhanh như gió. Vị chủ tướng “Agamemnon” đã sai lầm đặt lòng tham không đúng chỗ khi đã xúc phạm tới “Achilles”. Khi xét ở một góc độ văn hóa, cơn giận ấy đã thể hiện ra một thái độ phản đối làm vi phạm quy ước cộng đồng. Tính chất cộng đồng được Achilles bộc lộ rõ qua cuộc chiến. Chỉ bằng tiếng thét thanh “gây ra trong lòng hàng ngũ quân Troian một sự nháo nhác khôn tả... Tiếng của Achilles cất lên cũng chói vang như vậy, làm quân Troy vừa mới nghe thấy tiếng thét đồng của Achilles là lòng dạ rối bời,…” [4-tr15]. Không chỉ làm nổi bật người anh hùng Achilles mà nhân vật Hector một hình mẫu con người mang tinh thần cộng đồng được tác giả sử thi miêu tả sắc nét. Hector là hiện thân cho lí tưởng “Toàn thể anh em hãy xông lên mà chiến đấu, tiến sát vào chiến thuyền,…! Đối với người chết để bảo vệ quê hương thì chẳng có gì mà xấu hổ cả” [4-tr19]. Trước tâm thế sẵn sàng đứng lên bảo vệ danh dự, gìn giữ quê hương là điểm sáng hiện lên người anh hùng Hector. Con người sống triết lí với lí tưởng cao cả vì tập thể dù cho có những lúc chàng sợ hãi, muốn rời bỏ cuộc chiến nhưng vì cộng đồng, dân tộc và ý thưc trách nhiệm mà chàng đã vượt lên tất cả để đấu tranh. Dù gia đình, vợ ngăn cản nhưng với ý chí kiên cường “...vì ta đã quen bao giờ cũng chiến đấu anh dũng ở hàng đầu quân Troian để gìn giữ danh tiếng lẫy lừng của phụ thân ta và của ta. Chính ta đây trong thâm tâm ta cũng biết một ngày kia, Illion thần thánh, Priam và thần dân của Priam phóng lao điêu luyện thế nào cũng sẽ bị tiêu diệt” [4-tr20]
Đọc tiếp: Quan niệm nghệ thuật về con người trong sử thi của Homer phần 4
