NỘI DUNG

“Quan niệm nghệ thuật về con người” trong tác phẩm văn học là gì? Tìm hiểu quan niệm nghệ thuật về con người nghĩa là hệ thống những cái nhìn, sự khám phá, lý giải, trình độ chiếm lĩnh con người của nhà văn và quan niệm đó có tính chất nghệ thuật đối với con người trong văn học. Vì vậy, có thể hiểu quan niệm nghệ thuật về con ngườ i là cái nhìn cụ thể trong hình thức nghệ thuật thể hiện của một tác giả thông qua tác phẩm của họ. Nó là một loại nội dung, cái lí, cái logic của sự miêu tả về con người, tức là nội dung của riêng hình thức. Nó trả lời câu hỏi vì sao nhà văn lại miêu tả con người như thế, chọn hình ảnh và chi tiết như thế. Đó là sự cắt nghĩa, lí giải về cách làm của nhà văn chứ không phải là phân tích một nhân vật cụ thể nào đó trong tác phẩm để thấy được tư tưởng của tác phẩm. Quan niệm nghệ thuật về con người giúp ta biết được giới hạn trong nhận thức, cảm thụ và miêu tả về con người trong văn học. Nhà văn sẽ miêu tả con người, nhân vật trong tầm nhìn của họ. Con người được nhận thức, soi sáng qua nhiều bình diện với những mối quan hệ phong phú và sinh động với tự nhiên, xã hội, bản thân trong tất cả mối quan hệ của con người với các vấn đề cá nhân, cộng đồng, ...

Mỗi thời kì văn học sẽ có những quan niệm khác nhau. Quan niệm nghệ thuật về con người không giới hạn ở địa vị, quan hệ xã hội, nghề nghiệp, giới tính, tuổi tác mà nó còn mở rộng ranh giới vượt ra ngoài nghề nghiệp và tuổi tác. Con người được thể hiện qua hành động hoặc tâm lí, ý thức và có thể có tất cả những mặt ấy. Con người có thể quan niệm qua giao tiếp, từ ngữ xưng hô, hoặc qua các phương thức tu từ như ẩn dụ, so sánh, hoán dụ, nghịch dị, qua hệ thống các chi tiết nghệ thuật về tư thế, động tác, màu sắc, ... Các thể loại khác nhau có sự thể hiện con người khác nhau, vì phương tiện nghệ thuật của chúng cũng khác nhau. Nhân vật không có sẵn để nhà văn sao chép hay chụp lại mà chính nhà văn đã sáng tạo ra nhân vật. Nhân vật được hiện ra theo cách hình dung cảm nhận của tác giả.

Từ đó, có thể hiểu quan niệm nghệ thuật về con người chính là sự khám phá về con người bằng nghệ thuật. Vì vậy, nó phản ánh cấu trúc của nhân cách con người và các hình thức phức tạp tương ứng trong qua n hệ con người đối với thế giới. Đồng thời, quan niệm nghệ thuật về con người cũng mang dấu ấn sáng tạo của cá tính nghệ sĩ, gắn liền với cái nhìn thẩm mĩ đầy tính phát hiện độc đáo của các nhà văn, nhà thơ qua các thời kỳ văn học.