Mối quan hệ tình yêu với Done Elire, Charlotte à Mathurine
Có lẽ, trong “lãnh địa” tình yêu, Don Juan là người gặt hái được nhiều “thành quả” hơn biết bao người đàn ông trên thế giới này. Theo lời kể của Xganaren, Don Juan cưới không biết bao nhiêu cô vợ ở khắp mọi nơi, danh sách những người phụ nữ ấy phải dài đến hàng chương. Mối quan hệ tình cảm của Don Juan trong vở kịch này không chỉ còn dừng lại ở câu chuyện tình yêu, mà nó là câu chuyện của tình nghĩa vợ chồng thiêng liêng, son sắt. Ấy vậy mà, đối với Don Juan, đó chỉ như một thú vui mới lạ, một cuộc chinh phục tình ái.
Trong số vô vàn những người “vợ” bất hạnh của Don Juan, Molière tập trung đến người vợ Done Elvire. Don Elvire bị Don Juan quyến rũ và cướp đi khỏi nhà tu kín. Một người con gái sẵn sàng đánh đổi tất cả, kể cả danh dự của mình khi cắt đứt lời thề nguyền cam kết với Chúa, gạt đi lý trí của bản thân để một lòng đi theo một gã sở khanh. Để rồi, bị hắn ta bỏ rơi một cách hèn mạt, bị coi thường, chà đạp lên tình cảm thiêng liêng ấy. Quan niệm về tình yêu của Don Juan thật khó chấp nhận. Anh ta coi sự thủy chung chỉ là hư vinh, lố bịch còn sự đổi thay mới là khoái lạc của tình yêu. Anh ta đề cao tâm lí chinh phục trong tình yêu, coi mỗi cuộc tình chỉ như một chiến công, sở hữu được rồi thì vẻ đẹp của tình yêu cũng hết. Điều Don Juan cần không phải thứ tình cảm chân thành xuất phát từ con tim mà là những chiến tích cho thấy cái tài tán gái giỏi nhất đời của hắn. Trước tội ác phản bội, trước những lời giải thích quanh co của Don Juan, Elvire từ cách xưng hô tha thiết “thiếp - chàng” cùng với những lời nói chân thành từ tận tâm can như muốn chạm đến được phần trắc ẩn trong Don Juan thì Elvire phải chuyển sang xưng hô “tao - mày” đầy thù hận. Ngay trong hồi I của vở kịch, lời cảnh báo đầu tiên về tội ác của anh ta đã được đưa ra, không chỉ một mà hai lần từ Done Elvire: “…ác giả ác báo và chính cái ông Trời mà mày đưa ra để giễu cợt kia sẽ trả thù cho tao về sự điên đảo của mày”; “Trời sẽ trừng phạt mày, quân phản bội, trừng phạt về tội mày đã làm ô nhục tao và nếu Trời không có gì cho mày phải sợ thì ít nhất mày cũng phải sợ sự phẫn nộ của một người đàn bà bị lăng nhục” (I, 2). Những lời cảnh cáo này tất sẽ linh ưng ở phần cuối vở kịch. Molière bênh vực quyền tự do yêu đương, tự do kết hôn của người phụ nữ. Phải chăng đó là lí do khiến ông để cho nhân vật Elvire có thể sẵn sàng bất chấp tất cả vì tình yêu của mình. Nhưng đồng thời ông cũng nêu cao việc vợ chồng lấy nhau phải dựa trên cơ sở tình yêu chân chính của cả hai. Nên khi tình cảm của Don Juan dành Elvire hay bất cứ người con gái nào khác không dựa trên cơ sở ấy, anh ta sẽ chẳng có một cuộc hôn nhân nào trọn vẹn mà còn phải trả giá.
Sau khi chối bỏ Done Elvire, Don Juan nhanh chóng lên kế hoạch cho cuộc “chinh phục” mới của mình. Từ đây, sự mưu mô, quỷ quyệt của Don Juan dần dần được phát lộ. Hắn thu xếp để thỏa mãn tình yêu, để dễ dàng đoạt được cô ả với cách đi bằng thuyền nhỏ cùng một số tay chân. Nhưng thuyền lật, kế hoạch bất thành. Sự xuất hiện của cô thôn nữ Mathurine và sau là Charlotte đã khiến hắn ta liên tục thay đổi mục tiêu tình cảm của mình. Với bản chất đểu cáng trong tình yêu, Don Juan so sánh Mathurine và Charlotte đầy thô thiển: “con này chẳng kém con kia chút nào” (II, 2). Thậm chí, hắn đã toan cướp vợ chưa cưới của người đã cứu mạng hắn khỏi tay tử thần. Quan niệm về tình yêu của Don Juan một lần nữa lại được xướng lên. Những quan niệm ấy không xuất phát từ sự vô tri, mù quáng mà chính Don Juan cũng nhận thức rất rõ được sự quái gở, biến thái của mình khi tỉnh táo phân tích cảm xúc của bản thân về đối tượng mới Charlotte - vợ chưa cưới của Pierrol: một người đã có chồng sắp cưới, thấy họ ý hợp tâm đầu nên sinh ra hờn giận. Từ sự ghen tuông vô lí ấy sẽ kích thích thèm muốn của tình yêu. Hắn tán tỉnh cả hai nàng với những lời nói lịch sự, ngọt ngào ong mật đầy giả dối, trắng trợn. Sự lươn lẹo, tráo trở thể hiện đỉnh điểm ở màn nói chuyện với cả Charlotte và Mathurine qua những lời “nói nhỏ”. Don Juan không hề quang minh chính đại mà đê hèn đến mức nói riêng với từng cô ngay lúc đó để xoa dịu, lấp liếm. Đến khi cả hai yêu cầu thẳng thắn thì Don Juan “lúng túng”, vòng vo. Những lời cần đưa ra rõ ràng để giải quyết khúc mắc cho hai người phụ nữ thì “nói nhỏ” trong khi những điều không quan trọng lại được “nói to”.
Như vậy, qua cách hành xử của Don Juan với những người phụ nữ, ta thấy Don Juan thực là một người đàn ông tệ bạc cùng lối sống phóng túng, trụy lạc khi cám dỗ mọi người đàn bà.
Đọc tiếp: Quan niệm nghệ thuật về con người của Molière trong vở kịch Don Juan phần 10
