Quan niệm nghệ thuật về con người của Molière trong vở kịch Don Juan phần 1

Tóm tắt:

Dù hệ thống nhân vật trong vở kịch Don Juan của Molière phong phú nhưng đều chịu sự chi phối của một quan niệm chung về con người. Ông cho rằng một con người sẽ có một nét tính cách điển hình (tính cách chủ đạo) như tính học đòi, tính hà tiện hay tính đạo đức giả… Molière chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa duy lý nên ông cho rằng bản chất con người là vĩnh hằng bất biến, không phụ thuộc vào không gian và thời gian nên tính cách ấy sẽ không phát triển. Khi đi sâu tìm hiểu về một con người, tính cách là đối tượng trung tâm được tập trung cao độ để ông nghiên cứu, mô tả, làm rõ. Ông luôn liên tục quan sát để thấu hiểu đến cặn kẽ tâm can con người, từ đó tái tạo bức họa với chiều sâu là những tính cách đa dạng, những sự khác biệt giữa các giai tầng xã hội. Cũng theo Molière, không có gì trái ngược nếu một người nực cười ở phương diện này nhưng ở phương diện khác lại trở nên lịch thiệp. Không chỉ hướng đến với tầng lớp phong kiến quý tộc, Molière còn hướng ngòi bút của mình đến những nguyện vọng của người nông dân. Quan niệm nghệ thuật về con người của Molière được biểu hiện trong toàn bộ tác phẩm Don Juan. Tuy nhiên, yếu tố thể hiện tập trung nhất là qua cách miêu tả các nhân vật. Cụ thể cho cách miêu tả nhân vật là cách đặt tên, cách miêu tả ngoại hình, cách miêu tả hành động, cách miêu tả ngôn ngữ,…

Từ khóa: Quan niệm nghệ thuật về con người, Molière, vở kịch Don Juan

       Đặt vấn đề

Kịch là một loại hình nghệ thuật độc đáo, nơi bức tranh đời sống có thể hiện diện sinh động trước mắt khán giả, khiến họ có thể cùng vui, cùng buồn, cùng đồng cảm hay cùng phẫn nộ với nhân vật. Ở phương Tây, nhắc đến kịch của chủ nghĩa cổ điển Pháp thế kỉ XVII, bên cạnh P. Corneille và J. Racine thiên về bi kịch thì không thể không nhắc đến tên tuổi của Molière – người nghệ sĩ vô cùng thành công trong thể loại hài kịch. Molière được Goethe (1749 – 1832) đánh giá “vĩ đại đến nỗi mỗi lần đọc lại văn ông ta, lại cảm thấy một sự ngạc nhiên mới. Đó là một con người độc nhất vô nhị…”.

Mỗi tác giả đều có những cách cắt nghĩa, cách lí giải, cách cảm nhận khác nhau về con người trong tác phẩm nghệ thuật của mình, Molière không phải là ngoại lệ. Việc tìm hiểu quan niệm nghệ thuật về con người của Molière góp phần làm nổi bật vai trò chủ thể của một tác giả tiêu biểu như Molière, qua đó, ta có thể đánh giá được vị trí, tài năng và sự đóng góp của ông. Không chỉ vậy, ta còn có thể đánh giá tính nhân văn của chủ nghĩa cổ điển Pháp thế kỉ XVII và thấy được sự đổi mới của nó so với giai đoạn văn học trước.