Quan niệm nghệ thuật về con người cô đơn trong truyện ngắn “Bất tử”(Mạc Yên)
Mạc Yên tên thật Nguyễn Mạc Yên Hải, sinh năm 1992, theo đuổi chuyên môn kiến trúc, đạo diễn, đã học tại Đại học Cần Thơ. Truyện của Mạc Yên thiên về tư duy gợi hình, mang tính chất trừu tượng, khi đọc phải phát huy trí tưởng tượng xem hành động của nhân vật ta mới có thể hình dung ra được ý tác giả muốn gửi gắm. Là một tác giả trẻ nhưng đã có nhiều truyện ngắn, như “Cái chết pruh nơi lưng chừng trời”, “Lời của thời gian”, “ bất tử” được giới thiệu trên Báo Văn Nghệ của Hội Nhà văn Việt Nam là một thành tích đáng quý… Anh đặt ra vấn đề con người cô đơn trong cuộc sống đương đại.
Thể kỉ XXI là thế kỉ của thời đại bùng nổ khoa học công nghệ, mọi vấn đề của cuộc sống được phơi bày trên mạng xã hội. Con người chìm trong thế giới ảo. Hạnh phúc tron g thế giới ảo đó. Họ dần dần cách xa với thế giới hiện thực. Họ cô đơn. Họ hoang mang về giá trị của cuộc sống hiện tại. Họ hoài nghi và cả thất vọng rùi loay hoay đi tìm đâu là giá trị đích thực của cuộc sống này? Rồi họ thức tỉnh và nhận ra rằng:chỉ có Cái Đẹp mới là bất tử: cái đẹp của con người : lòng bác ái và nhân từ, cái đẹp của nghệ thuật cần đề cao lòng nhân từ và bác ái, đề cao đạo đức đồng thời mỗi tác phẩm nghệ thuật là một sản phẩm của sự sáng tạo độc đáo.
Cô đơn là trạng thái bi kịch, là nỗi đau tinh thần lớn nhất của con người. Đặc biệt là con người của cuộc sống hiện đại. Mạc Yên quan niệm sâu sắc về điều đó khi xây dựng người nghệ sĩ cô đơn. Phẩm chất nổi bật của người nghệ sĩ là nhạy cảm và tha thiết với Cái Đẹp. Bởi vậy, họ dễ trở nên lạc lõng giữa đời thường. Nhưng đồng thời, họ cũng là những người nhiều ảo tưởng, về thế giới, về bản thân mình. Họ đem Cái Đẹp đến giữa cõi đời dung tục, đặt sự mơ mộng giữa những toan tính lạnh lùng, muốn cho cuộc đời tràn đầy tiếng hát và cuộc sống thì như trên sân khấu. Và họ thất bại. Những thất bại người đời thấy tất yếu, nhưng với họ thật khó mà san sẻ. nhân vật nghệ sĩ T.A trong truyện ngắn nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần trong tác phẩm: “ đã hơn 30 năm cánh cửa kia chưa từng vang lên âm thanh đó”,” ông chỉ giỏi trốn vào một góc, cô đơn ngắm nhìn cái thế giới ảo mộng mong manh trong trí nhớ, cô đơn” “ không ! các cậu sai rùi ngay cả thời điểm này các người vẫn đang sai lầm! Tất cả đều là của tôi, tất cả thế giới của tôi đều là của tôi”, “ tôi sẽ không để các cậu bóp chế thế giới của tôi. Nếu có thể hãy cứ để nghệ thuật chết trước loài người”
Đó là những nghệ sĩ đơn độc trong hành trìn h đi tìm Cái Đẹp. Họ ý thức và chấp nhận điều đó. Tình yêu nghề và bản lĩnh của họ thể hiện rõ nét ở đây. Trong nỗi đau của sự cô độc này, còn có cả niềm kiêu hãnh “Trốn vào một góc , cô đơn ngắm nhìn cái thế giói ảo mộng mong manh trong trí nhớ”
Nhưng có nỗi cô độc khác, lớn hơn, không chỉ với những người nghệ sĩ, đó là nỗi cô đơn của con người giữa “biển người mênh mông”. Đây là nỗi đau lớn của kiếp người. Đọc “bất tử” chúng ta không thể không bị ám ảnh bởi cảnh không hiểu được nhau, không hiểu đúng về nhau, bởi vậy mà khó chia sẻ được nỗi niềm của nhau. Nhân vật hắn trong truyện 13 lần nhắc đến mong muốn “ người ta sẽ nhớ hắn”, rồi cả anh bên cục lưu trữ cũng nhắc đến cụm từ “đơn độc” liên tục trong khi trò chuyện với nhà văn “tôi biết tôi còn trẻ quá đơn độc và cũng không thể đại diện cho những quan niệm cũ xưa gửi đến ông lời xin lỗi”. Những nỗi niềm trong họ đâu dễ nói ra. Mà khi nói ra, biết đâu, lại làm tổn thương ai đó. Vậy là họ âm thầm chấp nhận, âm thầm chịu đựng sự cô đơn. Cô đơn là điều kiện thử thách phẩm chất làm người của họ.
Tuy nhiên, càng tìm kiếm càng vô vọng. Càng vô vọng lạii càng khao khát kiếm tìm. Họ đơn độc . Họ tìm lối thoát cho thực trạng cô đơn.
Cũng đề cập đến nỗi cô đơn của con người nhưng chúng tôi nhận thấy quan niệm của Mạc Yên rất khác. Cô đơn luôn là nỗi đau, là bi kịch tinh thần lớn nhất của co n người. Nhưng đọc truyện của anh, chúng ta cảm nhận rất rõ niềm cô đơn mà không thấy sự bi quan tuyệt vọng. Nhân vật của anh tự ý thức về sự cô đơn. Họ nhận ra rằng chỉ có tình người mới một lẽ sống mới làm ta hạnh phúc và bất tử. Tất cả thế xác, tài sản, danh tiếng rùi sẽ bị chôn vùi theo năm tháng chỉ có tình người và nghệ thuật là bất tử. Cô đơn trong quan niệm của Mạc Yên là tiếng chuông cảnh tỉnh để con người tìm về cái Đẹp, cái Thiện.
Đọc tiếp: Quan niệm nghệ thuật về con người cô đơn trong truyện ngắn Bất tử phần 3
