Chiến tranh là một cuộc chất vấn nhân tính đến độ tàn khốc. Lev Beniov từ một thanh niên tràn đầy nhiệt huyết: “Ta tin tưởng vào sự nghiệp; ta sẽ không chạy trốn quân thù; ta sẽ không bỏ lỡ chiến thắng” bị đẩy đến chỗ phải cay đắng thừa nhận nỗi sợ chết của mình, thừa nhận mình “không bao giờ là một người Nga vĩ đại”. Ban đầu, sự vị kỉ đã chiến thắng trong cuộc đấu tranh với sự vị tha: Lev tự thỏa hiệp với mình rằng “Có thể là ta không hành động một cách anh hùng gì, nhưng ta cũng có phản bội đất nước đâu”. Tiểu thuyết đặt Lev trong sự đối sánh với Kolya - anh bạn đồng hành bất đắc dĩ. Kolya đóng vai trò như một Sancho Panza với tất cả những biểu hiện của con người trần tục. Trong khi Lev còn lưỡng lự và lảng tránh phần bản năng trong mình, Kolya chẳng hề che giấu nhu cầu ăn, ngủ và tình dục. Anh ta còn báng bổ các văn hào - cả nam lẫn nữ: Shostakovich “nói về nghĩa vụ ái quốc vĩ đại của chúng ta…, và ba tuần sau ông ta đã húp cháo ở Kuybishev”, Anna Akhmatova kêu gọi các chị em của Leningrad hãy kiên cường và giờ đây “bà ta đang ở Tashkent, sòn sòn bơm ra tiếp những vần thơ ái kỷ”. Mâu thuẫn ở chỗ: Anh ta căm ghét văn chương như vậy nhưng lại bịa ra tiểu thuyết “Con chó săn trong sân” của Ushakovo và thao thao bất tuyệt với Lev. Cuối cùng Lev hiểu ra: Kolya cũng sợ chết, anh ta che giấu nỗi sợ đó bằng cách nghĩ về một câu chuyện tưởng tượng và quên đi cuộc chiến thực sự. Đó không phải một cách giải quyết tốt, Kolya chết hẳn cũng vì lẽ đó. Đến giây phút cuối cùng, anh ta thốt lên: “Nó không như những gì tôi vẫn hình dung”.
Các nhân vật phụ trong cuốn tiểu thuyết góp phần khắc họa sự tha hóa như một hệ quả tất yếu của con người trong chiến tranh, khi mà cơ thể họ bị tra tấn bằng nhiều hình thức khác nhau đến từ thiên nhiên và kẻ khác. Nhân vật chính trước khi lên đường gia nhập vào đội quân vĩ đại vốn chẳng giàu lòng quả cảm gì, chứng kiến những cảnh giết chóc và hoang tàn trong cuộc chiến, anh lại càng hoài nghi về tính chính nghĩa của sự hi sinh bản thân bởi vì mọi người xung quanh anh đều sợ chết, đều sẵn sàng làm trái lương tâm để sống sót.
Đọc tiếp: Nhân vật nếm trải trong tiểu thuyết Thành phố trộm phần 4
