Có lúc không gian tâm linh lại hoà vào không gian thực khiến người đọc tin vào những gì đang diễn ra. Đó là không gian gò Thuồng Luồng với hình ảnh về cái nộm rơm chứa hồn cốt người con gái đầy thần bí của Tào khiến Sao vẫn tin mình chính là con Thuồng Luồng trong lời nguyền đi cùng chiếc nộm rơm. Và ngay trong không gian Sao về nhà chồng sau li hôn cũng nhuốm màu sắc tâm linh huyền ảo. Đó là không gian bến nước vào lúc cuối ngày với “sương mù bay dầy trên mặt nước” chỉ có duy nhất một cái thuyền buôn đỏ lửa nấu ăn tối, đậu dềnh dàng sát bờ chở rất nhiều chã đất nung và liễn sành màu da lươn xếp đầy khoang thuyền buôn. Đò cuối ngày chỉ có cô lái đò và Sao. Nhưng chuyến đò ấy lại trải qua rất nhiều cản trở bởi những bè chuối ở đâu đó trôi về bến đông lắm. Hình ảnh những bè chuối trôi dạt về bến gợi liên tưởng đến hình ảnh những cái bè chuối chở thai dị dạng bị người làng thả trôi. Vậy đâu chỉ có nỗi đau của Sao mà còn có biết bao nỗi đau của những con người vừa bước ra khỏi chiến tranh. Nỗi đau chiến tranh chưa kịp nguôi mà nỗi đau hậu chiến tranh lại ập đến. Dù cô lái đò khuyên nhủ: “Không cập bến này được đâu! Quay lại thôi. Hay là cập bến khác, chị nhá” nhưng Sao vẫn quả quyết: “Cô gái ơi! Bến này đã chót sang thì sang đến cùng”. Đó là hình ảnh của những con người can đảm biết đối diện với sự khốc liệt, đau đớn, mất mát của chiến tranh dẫu họ biết nó vô cùng dai dẳng. Đò cập bến nhưng cái mà Sao luôn thấy trong mắt mình đó là hình ảnh của “chiếc thuyền buôn chở chã đất nung và liễn sành màu da lươn, lửa vẫn lập loè sáng đỏ”. Hình ảnh đó đặt ra vấn đề về nỗi đau thương về số phận, cuộc đời của những con người thời hậu chiến đặc biệt là nỗi đau của những người phụ nữ. Họ có khả năng sinh con nhưng lại không có được những đứa con cho mình, bị hiểu lầm, dèm pha và lạnh nhạt.
Kết luận
Không gian nghệ thuật trong truyện ngắn “Mười ba bến nước” không chỉ là không gian cụ thể nhỏ hẹp gắn với cuộc sống thường ngày của con người làng Yên Hạ và cuộc sống của nhân vật Sao mà còn mang tính biểu tượng cho cuộc sống của biết bao con người thời hậu chiến đặc biệt là những người phụ nữ. Họ phải đối mặt với những hậu quả tàn khốc và dai dẳng từ chất độc màu da cam do chiến tranh để lại. Nhưng không vì thế mà những con người ấy mất đi sự nghị lực phi thường và và tấm lòng bao dung. Họ đã biết vượt qua cái ranh giới của những dị nghị, định kiến để chia sẻ, cảm thông với nhau. Đồng thời, ta cũng thấy được khát vọng được thấu hiểu, được nhìn nhận đúng đắn về hậu quả của chiến tranh. Giữa cái rất thực của không gian đời sống là sự đan bện của các yếu tố huyền ảo có phần tâm linh. Nó như một phương tiện để nhà văn gửi gắm những triết lí và lí giải những ẩn ức của nhân vật.
Đọc tiếp: Không gian nghệ thuật trong Mười ba bến nước phần 1