Đặt vấn đề
Không gian nghệ thuật trong tác phẩm văn học là “hình thức tồn tại của chủ quan hình tượng”. Mọi nhân vật, sự kiện, chi tiết… trong tác phẩm đều tồn tại trong không gian, vì thế không gian nghệ thuật có vai trò quan trọng “chẳng những cho thấy cấu trúc nội tại của tác phẩm văn học, các ngôn ngữ tượng trưng, mà còn cho thấy quan niệm về thế giới, chiều sâu cảm thụ của tác giả hay một giai đoạn văn học. Nó cung cấp cơ sở khách quan để khám phá tính độc đáo cũng như nghiên cứu loại hình của các hiện tượng nghệ thuật” [5, tr.110]. Vấn đề không gian nghệ thuật trong tác phẩm văn học ngày càng được quan tâm hơn vì nó có ý nghĩa riêng, đời sống riêng không phụ thuộc vào nhân vật, cốt truyện. Nghiên cứu,, tìm hiểu rõ về không gian nghệ thuật là sẽ chìa khóa hữu ích giúp cho người đọc có thể cắt nghĩa được những quan niệm, tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm
Puskin – mặt trời vĩ đại của thi ca Nga. Tác phẩm của ông không chỉ hấp dẫn về nội dung mà nghệ thuật cũng đạt tới độ tinh xảo. Có thể nói : ở Puskin người ta tìm thấy tâm hồn Nga đẹp đẽ nhất, con người Nga hoàn chỉnh nhất. Đặc sắc trong phong cách nghệ thuật nổi bất nhất của Puskin chính là sự hài hòa về nghệ thuật và nội dung, đó là sự hài hòa của một chỉnh thể động. Nhà phê bình Belinsky từng nhận định: “trong thơ của Puskin bao giờ cũng có bầu trời nhưng bầu trời đó lúc nào cũng hòa với mặt đất…” “Con đường mùa đông ” là bài thơ được ra đời trong những ngày tháng nhà thơ bị đi đày ở miền Bắc xa xôi.Tâm trạng bao trùm lên cả bài thơ là nỗi buồn - một nỗi buồn nặng trĩu. Sự hấp dẫn của bài thơ không dừng lại ở nội dung mà tác giả truyền tải mà nó còn cuốn hút độc giả bởi không gian nghệ thuật trong việc bộc lộ cảm xúc của nhân vật chữ tình. Việc vận dụng thi pháp học để giải mã bài văn qua không gian nghệ thuật sẽ giúp ta có cái nhìn bao quát trong việc hiểu được tâm lí nhân vật, bộc lộ tư tưởng tình cảm của con người, đồng thời thể hiện quan niệm về thế giới của người nghệ sĩ.
Nội dung
Khái quát về không gian nghệ thuậ t
Không gian nghệ thuật là một phạm trù quan trọng việc tìm hiểu thi pháp học. Đây là một chìa khóa giúp cho người đọc có thể hiểu được những quan niệm, tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm. Vậy trước hết, chúng ta cần hiểu được rõ thế nào là “không gian nghệ thuật”.
Có thể thấy rõ rằng, không gian nghệ thuật thống nhất nhưng không đồng nhất với không gian vật lý hay không gian địa lý. Không gian vật chất là không gian tồn tại khách quan, nghĩa là sự tồn tại của nó không phụ thuộc vào ý thức của con người. Không gian vật chất chỉ trở thành không gian nghệ thuật khi được tác giả cảm nhận và miêu tả về nó. Như vậy, “không gian nghệ thuật là hình thức tồn tại của thế giới nghệ thuật, là một hiện tượng nghệ thuật, một phạm trù nghệ thuật, là sản phẩm sáng tạo của người nghệ sĩ nhằm thể hiện quan điểm về thế giới. Việc nghiên cứu không gian nghệ thuật có thể cho ta biết được tâm lý nhân vật, bộc lộ tư tưởng tình cảm của con người, đồng thời thể hiện quan niệm về thế giới của người nghệ sĩ”.
Đọc tiếp: Không gian nghệ thuật trong Con đường mùa đông phần 2
