Thi pháp thể loại
Về thi pháp thể loại trong thơ Nguyễn Quang Thiều, đã có nhiều nhà nghiên cứu nói về thể thơ tự do ông sử dụng. Thơ tự do và thơ văn xuôi vẫn là điểm mạnh của Nguyễn Quang Thiều.
Trong tuyển tập Châu thổ, có hai bài viết với thể lục bát (110,tr.23-24). “Con đường”(Lễ tạ), dòng 6 tiếng được nhà thơ ngắt ra làm 3 dòng, lơ lửng, diễn tả cảm xúc lửng lơ của người tìm về với cội rễ. Có 12 bài viết theo thể thơ 7, 8 từ, và 9 bài viết theo thể thơ văn xuôi, còn lại 114 bài viết theo thể tự do. Cho thấy, thơ tự do là điểm mạnh của ông. Điều này thể hiện sự tự do hóa hình thức thơ, tác giả muốn giải phóng cho thơ những niêm luật, những ràng buộc vốn gò bó của thơ, và thâm nhập vào địa hạt của thơ văn xuôi để bùng phát tư duy.
Đó là lối tư duy vực dậy từ vô thức, có tính ngẫu hứng, đứt rời không liền mạch, sự ngắt quãng của thời - không gian, sự xuất hiện chất chồng của hình ảnh biểu tượng, tạo độ sâu, tầng bậc của cảm xúc trong thơ thể thơ tự do và thơ văn xuôi, đã làm nên phong cách cho thơ Nguyễn Quang Thiều. Vừa lắng sâu lặng lẽ vừa nồng nàn nhiệt huyết, vừa muốn phá vỡ để xây dựng và gìn giữ. Trái tim của người sáng tạo phản ánh đời sống chân thực bao nhiêu thì Nguyễn Quang Thiều phản ánh hiện thực trong tác phẩm nghệ thuật sâu sắc hơn bấy nhiêu. Ông giống như một người cầm máy quay lia góc kính xuống cận cảnh đến độ thấp nhất, để có độ xác thực cao nhất. Trong quá trình trở về với “cận cảnh” ấy, ông soi được những gì gồ ghề nhất, sỏi đá, khô cằn và thậm chí xấu xí nhất đồng thời cũng tinh chọn những tốt đẹp, những giá trị, thẩm mỹ nhất, khát vọng nhất trong thơ. Đó là một quá trình thơ đi đến tận cùng của cái thực nhất để đạt được đến cái siêu.
Kết luận
Thơ Nguyễn Quang Thiều thể hiện một quan niệm nghệ thuật mới mẻ, vượt qua khuôn khổ truyền thống, mang một làn gió mới đến với thi đàn văn học đương đại Việt Nam. Với một lối tư duy độc đáo, phù hợp với xu thế hiện đại cùng tài năng sử dụng thể thơ văn xuôi và đổi mới trong cấu trúc, Nguyễn Quang Thiều đã thể hiện thành công hình tượng cái tôi mang nét riêng, một cái tôi trữ tình với nhiều cung bậc, nhiều trăn trở, nhiều cảm xúc và tâm trạng, đặt trong tương quan với không gian, thời gian cụ thể, trong từng bài thơ - nhà thơ Nguyễn Quang Thiều luôn hiện hữu trong quan hệ thiêng liêng, máu thịt với quê hương. Thơ của Nguyễn Quang Thiều giàu ý nghĩa tích cực, tốt đẹp; hình tượng thơ của ông là sự phối hợp hài hòa giữa tình cảm và ý chí, nhận thức và hành động. Điều đó là nguyên nhân cơ bản nhất tạo nên vẻ đẹp riêng biệt và sức sống của thơ Nguyễn Quang Thiều.
Đọc tiếp: Đặc điểm thi pháp trong thơ Nguyễn Quang Thiều phần 1
