Tính nghe lời
Đối với Lennie, George là người nhà, là nguời bạn thân, vậy nên Lennie trung thành và nghe lời George một cách tuyệt đối. Hắn nghe George dạy từ cách làmn sao để cho chủ nông trại nhận hai người vào làm cho đến những hành động trong trang trại khi phải ở chung với mọi người, rồi đến cả việc phải tránh xa cô vợ Curley ra sao. Tất cả đều được Lennie nhớ và khắc cốt ghi tâm, bởi ngoài việc cố gắng nhớ ra, anh ta căn bản chẳng làm được gì nữa. Anh ta không biết các sống, không có khả năng giao tiếp. Khi mà tất cả những người làm cùng nhau ngồi lại chơi bài thì một mình Lennie xuống chuồng ngựa, nằm ôm những con chó con ở đấy. Lennie căn bản không cần có những mối quan hệ xã giao, hoặc anh ta cũng chẳng biết nó là gì. Anh ta chỉ cần thỏa mãn bản thân, vây là đủ. Chính vì quá nghe lời và tin tưởng George, mà phần kết anh ta đã bị George bắn. Tất nhiên, cách diễn đạt này mang màu sắc kết tội từ một phía, thế nhưng rõ ràng George có thể chọn cách khác đi, hoặc cả hai người đều cùng nhau chạy trốn như ở hình ảnh mở màn lúc ban đầu. Có lẽ, trong cái trang trại của George ít khi có hình ảnh của Lennie.
Cuối cùng, ngay cả khi chết đi, thì trong tâm tưởng Lennie vẫn muốn được nghe George kể về cuộc sống tương lai. Những kẻ sống bản năng thường dệt giấc mộng đẹp đẽ để che đi hiện thực tàn khốc trước mắt mình, để vững tin hơn vào hiện tại. Thế nhưng có lẽ Lennie chẳng còn cơ hội, chẳng còn có thể thực hiện ước mơ nuôi thỏ trên trang trại của rieng mình nữa rồi.
Lennie - con người mang ý thức
Thực ra, theo ý kiến riêng của bản thân kết hợp với những luận điểm mục (1), tôi cho rằng không hoàn toàn có nhân vật thuần về vô thức hay thuần về ý thức. Ngay cả khi nhân vật bị xóa mờ nhân thân thì người đọc cũng nhận ra phảng phất đâu đó sự tồn tại lý trí của họ. Đối với ý thức của Lennie, cũng vậy. Anh ta luôn cẩn trọng với lời ăn tiếng nói của mình. Anh ta chính là người luôn nhắc cả hai về ướcmơ của họ để George mỗi khi định tham gia vào một cuộc chơi nào thì đều sẽ nhận ra rằng họ cần phải làm gì.
Ở phần đầu, khi George cứ cằn nhằn về mình, Lennie đã thể hiện sự phản kháng yếu đuối bằng cách dọa bạn mình sẽ bỏ đi vào rừng và không về nữa, tiếp theo, anh ta luôn ý thức được việc hai người khác biệt với những người dân cày khác, bởi hai người mang giấc mơ, hai người sống có lý tưởng, còn những người khác thì không. Mặc dù phần nhiều Lennie xuất hiện với hình ảnh anh dân cày sống bản năng, thì đâu đó trong tác phẩm, chúng ta cũng thấy được sự ý thức của Lennie. Lennie biết việc mình khù khờ, chẳng giỏi ăn nói, vậy nên anh ta nghe theo George, im lặng khi ông chủ trang trại hỏi. Anh ta tin việc vợ Curley sẽ mang lại tai họa nên đã tránh xa ả hết sức có thể…
Cuối cùng, Lennie chết. Thế nhưng trước khi chết là dòng suy nghĩ cứ quấn lấy tâm can của anh ta. Anh ta lo sợ rằng mình sẽ làm vạ lây George, lo sợ rằng hai người sẽ chẳng thực hiện được ước mơ nữa. Và sự ý thức mờ nhạt về xã hội của Lennie đã hiện lên lần lượt là hình ảnh con thỏ và người cô quá cố của anh ta trách mắng, nhiếc móc anh ta. Cuối cùng, khi anh ta dần trở nên có ý thức, có khái niêm về mọi thứ xung quanh cũng là lúc anh ta phải tư giã cõi đời dưới phát súng của người bạn bấy lâu: George...
Đến cuối cùng, sự ý thức về cuộc sống xung quanh đã hiện lên trong Lennie. Nhưng thay vì được trở nên bình thường thì anh ta phải chết để trả giá cho lỗi lầm mà mình đã vô tình gây ra…
Kết luận
Cái vô thức và ý thức của nhân vật văn học luôn là một trong những đề tài đáng chú ý trong văn học Tây Âu - Mỹ. Đã có rất nhiều nhà văn thành công với đề tài này như Raymon Carver, Samuel Beckett,… Tuy nhiên, không thể phủ nhận sự thú vị trong hình ảnh nhân vật của tác phẩm “Của chuột và người”. Qua việc phân tích cái vô thức và ý thức của nhân vật Lennie trong tác phẩm, bài viết đã cố gắng để chỉ ra sự tồn tại của việc giao thoa giữa sự bản năng và ý thức của con người, đặt bên cạnh những khái niệm về con người khác giúp chúng ta có cái nhìn đa dạng hơn về chiều sâu của nhân bản và coi sự tồn tại đó như một lẽ tất yếu trong xã hội ngày nay.
Đọc tiếp: Cái vô thức và ý thức trong Của chuột và người phần 1
