Nếu sống một lần là không đủ, nếu trải nghiệm một đời là chưa nhiều thì có cách nào khác mà con người có thể mở rộng phạm vi sống của mình hay không? Tôi nghĩ đến văn học. Vượt qua những giới hạn về không gian, thời gian, những khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa, phong tục, góc nhìn, văn học đưa tới cho ta những đời sống khác nhau của những con người khác nhau dưới những khía cạnh khác nhau. Nhờ thế, ta có thể sống một đời phong phú hơn, giàu có hơn. Các nhà văn chưa bao giờ ngừng tìm tòi, khám phá, ngừng trăn trở và nghĩ suy về cuộc đời, từ thế giới bên ngoài kì vĩ, rộng lớn và đầy bí ẩn đến những nỗi niềm riêng tư, tâm sự cá nhân đầy ám ảnh. Xã hội cựa mình, lột xác sau những cuộc chiến tranh, con người là gì sau khói đạn binh lửa, người chiến thắng hay những nạn nhân cô độc? Đứng từ các phía khác nhau, nhà văn mang đến cho ta những cái nhìn khác nhau về những vấn đề tưởng chừng đã cũ. Đó là nghệ thuật của người kể chuyện. Ta sẽ thấy được âm vang đối thoại từ những người kể chuyện khác nhau qua tác phẩm “Phố những của hiệu u tối” của Patrick Madiano.
Tác phẩm lấy bối cảnh nước Pháp thời kì chiếm đóng. Đó là thời kì đầy biến động, số phận của con người trở nên bé nhỏ và mong manh, nhiều người Pháp phải phản bội lại đất nước của mình, làm việc cho chính quyền Hitler và đưa nhiều người Do Thái vào trại tập trung. Nhà văn sinh năm 1945, thời điểm nước Pháp đã giành lại quyền tự chủ. Chính những tàn tích của một thời kì tăm tối mà ông đã chứng kiến ngày thơ ấu cùng người cha gốc Do Thái đã ảnh hưởng đến ông. Vì thế, ông trăn trở đặt ra câu hỏi: “Con người là gì giữa vòng xoáy khốc liệt của lịch sử?”. Các nhân vật trong tác phẩm của ông đi bộ trong lòng lịch sử của chính nơi họ sống, mang theo vết thương của quá khứ, tìm cách gọi tên và nhận dạng lại chính mình. Ông không miêu tả cảnh hãi hùng, tang thương của những cuộc bắn súng hay trận lửa thiêu, ông chỉ cần mẫn nhặt nhạnh và lắp ghép những cảm xúc rải rác, những kí ức vỡ vụn của những con người buộc phải đi qua thời đấy.
“Phố những cửa hiệu u tối” là một trong những tác phẩm nổi bật nhất của Patrick Modiano. Ngay khi vừa ra đời năm 1978, tác phẩm đã đoạt giải Goncourt danh giá nhất nước Pháp, đến năm 2014, với tác phẩm này nhà văn đã đạt được giải Nobel Văn học. Tác phẩm không dài, kể về hành trình đi tìm lại mình của Guy Roland - nhân viên một hãng thám tử. Trước đây, vì một biến cố mà anh bị mất đi trí nhớ của mình, cái tên của anh hiện tại, công việc anh đang có là nhờ Hutte - ông chủ của anh xoay sở cho anh bởi sự đồng cảm của những con người cùng mất đi ký ức. Sau tám năm cùng làm việc, ông chủ nghỉ hưu, Hãng đóng cửa, Guy quyết định bắt đầu hành trình đi tìm lại nhân dạng đã mất. Lần theo những dấu vết về những con người, những tấm hình, những số điện thoại, những dòng địa chỉ, anh được biết anh có tên là Fimmy Pedro Stern, một người Hy Lạp, gốc Do Thái, sống ở Paris dưới tên vay mượn là Pedro McEvoy, làm việc cho phái bộ của Cộng Hòa Dominicaine. Anh cùng với những người bạn: Freddie, Gay Orlow, Denise Coudreuse và Dédé Wildmer đã đi Megrève để trốn khỏi Paris, nơi đang ngày càng trở nên ngột ngạt và nguy hiểm. Ở Megrève, Denise và Pedro quyết định đi Thụy Sĩ nhưng đã bị những người hướng dẫn lừa và bỏ rơi trên núi. Denise không rõ sống chết còn anh vì bị lạc trong rừng tuyết mà đã mất đi trí nhớ của mình. Sau khi nhớ lại, Guy Roland lên đường tìm Freddie nhưng anh được biết Freddie đã mất tích trong một tai nạn đắm tàu. Chỉ còn Jimmy Pedro Stern, cái tên cũ và dòng địa chỉ ở Roma, Phố Những Cửa Hiệu U Tối, nhà số 2 trong khu người Do Thái là những manh mối cuối cùng để tìm lại quá khứ của anh. Đó là cốt truyện ta hiểu được sau khi gấp cuốn sách lại nhưng đi theo dẫn dắt của người kể chuyện, ta hiểu điều quan trọng là những cảm xúc, suy nghĩ của con người trên hành trình tìm lại mình. Đến cuối cùng, Guy Roland vẫn chưa biết mình thực sự là ai, quá khứ cuả mình như thế nào. Hành trình tìm lại bản thân là một hành trình không có điểm dừng.
Đọc tiếp: Âm vang đối thoại về con người trong Phố những của hiệu u tối phần 2
