Vai trò của sinh vật trong sự hình thành đất
Thực vật xanh cung cấp đại bộ phận chất hữu cơ cho đất. Nhờ khả năng đồng hóa cacbon của thực vật xanh, hàng năm chúng có thể tạo ra một lượng khổng lồ vật chất hữu cơ (khoảng 53 tỷ tấn/năm).
Cùng với khí hậu, lớp phủ thực vật có vai trò quyết định tới chiều hướng của quá trình hình thành đất. Trong quá trình sống, mỗi loại thực vật có khả năng lựa chọn thức ăn cần thiết cho hoạt động sống của mình và khi chết đi, xác của chúng có tỉ lệ khác nhau về các chất hữu cơ và chất tro. Điều này làm cho đất có những đặc điểm riêng biệt của nó. Thí dụ: đất đỏ vàng hình thành dưới Xích đạo và rừng nhiệt đới ẩm là do quá trình feralit tạo nên, đất tích lũy nhiều nhôm và sắt, phản ứng đất chua do kiềm bị rửa trôi. Nhưng đất sec-nô-di-om hình thành dưới thực vật thảo nguyên lại do quá trình hình thành mùn tạo nên, đất giàu dinh dưỡng, phản ứng từ trung tính tới kiềm.
Thực vật còn hạn chế sự xói mòn của nước, điều hòa nhiệt độ ở lớp không khí sát mặt đất, điều hòa lượng nước thấm vào đất, nên ảnh hưởng tới sự thành tạo đất.
Vai trò của vi sinh vật với sự hình thành đất thể hiện ở sự phân hủy và tổng hợp chất hữu cơ. Vi sinh vật phân hủy các tàn tích hữu cơ, lấy thức ăn để tổng hợp nên chất hữu cơ trong cơ thể chúng. Nhờ vậy, các tàn tích hữu cơ đượ c phân hủy thành chất đơn giản. Vi sinh vật tổng hợp nên chất hữu cơ mới và độc đáo của đất - đó là mùn (là các hợp chất hữu cơ cao phân tử).
Đất là môi trường sống của nhiều loại côn trùng (kiến, dế, mối...) và nhiều loại động vật sống trong đất như dúi, chuột chũi, giun... Nhờ hoạt động đào bới mà đất được xáo trộn trở nên dễ thấm khí và nước, làm tăng tốc độ hình thành kết cấu đất...
(Theo Địa lí tự nhiên đại cương, tập 3 – Nguyễn Kim Chương (chủ biên), NXB Sư phạm, H, 2004)
