“Thị cũng chả hiểu sao, cứ thấy thị là n ó lại cất cao đầu... khi tắm cho ông chủ, lúc chị kỳ cọ đến cái chỗ nhạy cảm đó, nó cứ phồng to nên rồi cứng nhắc. Nhưng đến khi quay lại để tắm tiếp cho ông chủ thì thị đã không cưỡng được cảm xúc của chính thị, khiến thị cứ nắm chặt tay vào cái con giống con má… Thị nằm mộng có một người đàn ông hôn thị khiến cho cảm xúc thèm khát của thị đang ngủ im bật dậy. Thị nhớ rõ mồn một giấc mơ tối qua là thị đã nắm chặt lấy con giống con má để đưa nó vào người… Thị tỉnh giấc trong ngất ngây của sự khát thèm”. Lúc này ta có thể thấy cái “bản năng đàn bà” của Thị trỗi dậy rất đời và rất con người. Tới đây chắc hẳn người đọc sẽ cho rằng tác giả chỉ tập trung vào sự “tục tĩu”, “khoét sâu” vào khía cạnh bản năng của con người. Nhưng với cá nhân tôi thấy rằng đằng sau khát vọng bản năng ấy của nhân vật chính là những ẩn ức bị dồn nén của hoàn cảnh xã hội, gia đình và cuộc sống lên đôi vai nhỏ bé của người đàn bà. Đàn bà Viêt Nam âu vẫn là vậy ,dù có sống ở thời nào đi nữa thì cũng đều bị “áp bức” , “đè nén” bởi những định kiến và sức mạnh của khuôn phép , tiêu chuẩn nào đó . Vẫn là sự thiệt thòi hơn so với đàn bà nơi khác mặc dù có bình đẳng hô vang, có nâng tầm thì tôi vẫn thấy đàn bà nước mình đáng được yêu thương và cảm thông hơn nữa. “Tôi chỉ hy vọng, khi đọc truyện ngắn này, những ai sống trong thời đại đó có thể hiểu và thông cảm được phần nào với con người ở những nhu cầu sinh lý bìn h dị nhất”.
Quan niệm nghệ thuật về con người trong truyện ngắn của Y Ban đã bộc lộ cái nhìn khá tinh tế và chân thực về con người. Điều dễ nhận thấy là quan niệm của nhà văn chịu ảnh hưởng khá sâu sắc từ tình hình lịch sử xã hội của đương thời. Y Ban đã mang đến cho độc giả một cái nhìn đầy chân thực về hiện thực và con người trong thời đại đầu những năm 2000. Bà đã phô bày phần bản năng vốn có của con người,tiếp nối những cái mới theo cách riêng của mình . Mặc dù quan niệm của bà về con người nhất là về những người đàn bà có phần bản năng nhưng không vì thế mà ý nghĩa nhân sinh của tác phẩm bị suy giảm. Đọc truyện ngắn của bà, tôi đọc được sự thương cảm, bênh vực, cảm thông, thấu hiểu của nhà văn về số phận con người trong xã hội hiện đại. Con người đời nào cũng vậy cũng có nhưng hoàn cảnh éo le, cũng có những áp lực đè nén đến mức quên đi cả cái hạnh phúc thường ngày của lứa đôi, vợ chồng , đành phải khao khát và nhớ nhung , ao ước. Con người vẫn tồn tại nhưng tồn tại một cách khiếm khuyết, với sự oan ức vốn dĩ không nên vi phạm .
Đọc tiếp: Hình tượng người đàn bà bản năng trong I am đàn bà phần 1
